الف – تقسیم بندی سانتریفیوژها براساس سرعت
سانتریفیوژهای با دور بالا
سانتریفیوژهای با دور پایین
اولترا سانتریفیوژها
در گروه اول یعنی سانتریفیوژهای با دور بالا، سرعت دور تند بین 21000-24000 rpm دور در دقیقهتا حداکثر 30000 rpm میباشد. از این سانتریفیوژها بیشتر جهت تهیه فرآورده های خونی استفاده گشته و همگی یخچالدار هستند. دو نوع سانتریفیوژ با دور بالا وجود دارد:
سانتریفیوژ کم ظرفیت
سانتریفیوژ پر ظرفیت
سانتریفیوژهای کم ظرفیت مدل Discrete Sampling میتوانند میکروارگانیسمها، سلولها، ویروسها و اورگانلهای سلولی را جدا نمایند. سانتریفیوژهای پرظرفیت مدل Continuos Flow برای جداسازی مخمرها، باکتریها و ویروسها از محیط کشت، پروتئینها و باکتریوفاژها از نمونه های رقیق شده کاربرد دارند.
در گروه دوم یعنی سانتریفیوژهای با دور پایین، دور دوران بین 2000 – 6000 rpmتا حداکثر 8000 rpmبوده و در هر دو نوع یخچالدار و بدون یخچال موجود میباشند. بیشتر جهت سانتریفیوژ کردن سلولهای خونی یا ذرات حجیم استفاده شده و برای جداسازی ذرات ریز سرعت آنها کافی نیست.
در اولتراسانتریفیوژها معادل 75000 – 100,000 rpmتا حداکثر 120, 000 rpm میباشد. اولترا سانتریفیوژها برای تفکیک مواد تشکیل دهنده سلولی کاربرد داشته و همگی دارای یخچال میباشند. زیرا در دورهای بالا اصطحکاک هوا باعث گرم شدن دستگاه شده و در نتیجه منجر به تخریب پروتئینها خواهد شد. اولتراسانتریفیوژها به طور معمول در مراکز تحقیقاتی استفاده میشوند.
ب – تقسیم بندی سانتریفیوژها براساس شناور، زاویه ثابت و محوری بودن:
سانتریفیوژهای شناور Horizontal /Swing bucket /Swing out head
در این نوع سانتریفیوژها (سانتریفیوژهای شناور)، جایگاه قرار گرفتن نمونهها طبق نیروی ثقل عمود بر زمین بوده، اما با شروع حرکت، ابتدا از حالت عمودی خارج شده و زاویه پیدا می کند. سپس کاملاً شناور گشته و طبق نیروی گریز از مرکز به سمت خارج و به حالت افقی با سطح زمین درمیآیند. لذا به آن نوع شناور یا swing گفته میشود. به طور خلاصه دراین نوع سانتریفیوژ در حالت توقف وضعیت عمودی و در حالت دوران نمونه ها وضعیت افقی با سطح زمین دارند.
در این نوع سانتریفیوژ ذرات معلق بر اثر نیروی گریز از مرکز به بخش خارجی یعنی انتهای لولهها رانده شده و رسوب به صورت یک لایه تقریباً یکنواخت در ته لوله تشکیل میگردد. در پایان عمل لولههای حاوی نمونه مجدداً به حالت عمودی درآمده، رسوب در ته لوله و محلول شفاف در بالای آن قرار م گیرد. میتوان با پیپت پاستور یا سمپلر، مایع فوقانی را از رسوب جدا کرد. در صورتی که دور سانتریفیوژ بالا باشد و یا زمان دوران افزایش یابد، میتوان حتی رسوب را از محلول فوقانی جدا کرد.